Grote sterfte onder de Grote Sterns op Texel.

Update 25 juni 2022

Op Texel is het complete broedseizoen van de Grote Stern mislukt. In totaal waren er drie kolonies. De grootste was te vinden in natuurgebied De Petten. Hier zaten circa 3.400 broedpaartjes. De tweede kolonie was te vinden in natuurgebied Wagejot. Hier werden ruim 1.100 broedpaartjes geteld. De derde kolonie was vanaf het eiland niet te zien en zat op de Steenplaat, een permanent droge zandplaat tussen Texel en Vlieland in. Hier zaten circa 150 broedparen. Het begon allemaal eind mei toen de eerste dode Grote Sterns werden gevonden nabij de Mokbaai. Deze vogels toonden toen verschijnselen van de Vogelgriep. Inmiddels zijn we een goede maand verder en inmiddels is de trieste balans dan er ruim 3.600 volwassen dode grote sterns zijn opgeruimd. Er zijn veel meer dode vogels gezien/gevonden maar deze 3.600 zijn daadwerkelijk opgeraapt en verzameld. Met dan aan de gemeente Texel zijn alle vogels veilig verzameld en opgeraapt. Het oprapen is gebeurt door een aantal vrijwilligers en door medewerkers van de terreineigenaren zoals Hoogheemraadschap en Natuurmonumenten. Naast dode grote sterns zijn er ook enkele honderden kokmeeuwen dood aangetroffen, meerdere scholeksters, kluten, bergeenden, grauwe ganzen, jan van genten en enkele andere steltlopers. Op 25 juni werden ook de eerste Noordse Sterns dood gevonden. Ook is het verschijnsel al bij enkele vers aangekomen Rosse Grutto’s gezien, dus het lijkt erop dat de Vogelgriep nog lang niet voorbij is.

Voor de Grote Stern is het dus een dramatisch broedseizoen. Op Texel zijn er in totaal nu nog circa 20 broedparen over die levende jongen hebben. Buiten Texel zijn de meeste kolonies dramatisch hard getroffen. Het ziet er naar uit dat alleen de kolonie in Zeeland (Waterdunen), nog redelijk succesvol is, al zijn daar ook honderden dode vogels opgeruimd.

Hieronder het onspronkelijke artikel.

In de kolonie met Grote Sterns in het natuurgebied De Petten nabij Den Hoorn op Texel worden veel dode Grote Sterns gevonden. Niet alleen in de kolonie maar ook in de naastgelegen Mokbaai worden ze gevonden. Daar rusten de vogels altijd uit en staan normaal grote groepen Grote Sterns bij elkaar om even te poetsen voordat ze weer opzoek gaan naar vis. De afgelopen dagen zijn met name in de Mokbaai al bijna 1.600 dode vogels opgeraapt. De eerste 35 dode vogels werden op zondag 29 mei gevonden. Daarna liepen de aantallen snel op. In het Wagejot, waar aanvankelijk nog geen dode vogels werden gevonden zijn op 10 juni ook de eerste 40 dode vogels opgeruimd.

Inmiddels is op 13 juni ook de kolonie in de Petten ontdaan van alle dode vogels. Wat daar werd aangetroffen is niet te beschrijven. Van de 3.500 broedpaar Grote Sterns is niet één paar meer over en in totaal konden we drie levende jonge sterns vinden. De rest allemaal dood. honderden, zo niet duizenden dode jonge sterns van enkele dagen oud. Ook veel eieren die verlaten waren. In totaal werden er meer dan 1.100 volwassen dode Grote Sterns geruimd. Ook werden er dode Kluten (3), kokmeeuwen (76) een dode Stormmeeuw (1), verschillende dode Grauwe Ganzen (26) een dode Scholekster (2) en wat dode Visdieven (12) geruimd.

Het vermoeden was direct dat er een uitbraak van Vogelgriep gaande was. Er zijn vogels opgestuurd naar een onderzoekslaboratorium om dit te onderzoeken. Inmiddels s duidelijk dat het inderdaad Vogelgriep is. Het lijkt erop dat meerdere kolonies in Nederland en ook in het buitenland last hebben van hoge sterfte. Zowel in de kolonies op de Zuid-Hollandse eilanden en in Zeeland als in een kolonie in Frankrijk worden hogere aantallen dode Sterns gevonden dan normaal. De gevonden vogels zijn allemaal broodmager, dat wijst er ook op dat de vogels in slechte conditie waren voordat zij door de Vogelgriep getroffen zijn. Mogelijk verklaard dit ook waarom het dit voorjaar lang duurde voordat de vogels zich op Texel vestigde. De vogels waren later, hebben zowel Utopia, het Wagejot en De Petten langdurig bezocht en zijn later dan normaal uiteindelijk in het Wagejot en De Petten toch gaan broeden. Tijdens de eerste raapactie in het Wagejot werd tevens gesignaleerd dat de sterfte onder de kuikens erg hoog was. Ook dit duidt op een tekort aan voedsel (jonge vis).

De Vogelgriep komt jaarlijks in Nederland voor maar meestal in de winter en dan vooral onder watervogels zoals eenden en ganzen. Daardoor wordt de besmetting ook overgedragen op vogels die kadavers eten zoals bepaalde meeuwen en roofvogels. Dat het in de broedtijd onder zeevogels optreedt is uitzonderlijk. Daarom worden de dode vogels die tot nu toe zijn gevonden ook onderzocht om achter de doodsoorzaak te komen.

De symptomen van de vogels die nog levend gevonden worden, zijn heel kenmerkend voor Vogelgriep. De vogels raken gedesoriënteerd en maken spastische bewegingen en schudden met de kop, kunnen nauwelijks meer vliegen en gaan daarna snel dood. Soms vallen ze letterlijk dood uit de lucht.

Dit jaar herbergde de kolonie in de Petten meer dan 3.400 broedparen van de Grote Stern. Het is weer voor het eerst sinds jaren dat er weer zoveel in dit natuurgebied broeden. De andere kolonie op Texel bevindt zich in het Wagejot. Daar zijn dit seizoen meer dan 1.100 broedparen geteld. Het totaal van 4500 broedparen is voor Texel een stuk lager dan andere jaren. De afgelopen jaren schommelde het aantal tussen de 5.500 en 7.000 broedparen. Mogelijk hebben een groot deel van de vogels de keuze gemaakt om in andere delen van Nederland te gaan broeden. In de kolonie in Zeeland (Waterdune) waren de aantallen dit jaar veel groter dan anders. Wellicht is de voedselsituatie daar dit voorjaar beter geweest. Helaas worden daar inmiddels ook dode vogels gevonden. Inmiddels is het broedseizoen voor de Grote Stern op Texel zo goed als voorbij. In het Wagejot zitten nog enkele tientallen vogels, maar de Petten is zo goed als leeg (op wat rustende vogels na).

Het vogelgriepvirus H5N1 waart al een tijd rond in Nederland. Deze vogelgriep is voor vogels zeer besmettelijk. Bij vogelgriep kunnen bij de vogels verschijnselen waargenomen worden als versuft liggen, ongecontroleerde bewegingen, met de kop knikken of rondjes draaien met de kop scheef. De verzwakte grote sterns die we aantreffen liggen voornamelijk heel stil weggedoken en zijn vaak vermagerd. Hier zien we dus niet zozeer de kenmerkende vogelgriepverschijnselen die onder bijvoorbeeld door vogelgriep getroffen ganzen worden gezien.

Het risico dat mensen worden besmet met het vogelgriepvirus is klein. Personen die intensief en/of langdurig contact hebben gehad met besmette dieren lopen een groter risico op het oplopen van vogelgriep. Aan de buitenkant kun je nooit weten waar een dier aan gestorven is. Om het risico op besmetting zo klein mogelijk te houden is daarom het dringende advies dode of zieke vogels niet zelf aan te raken en op te rapen. Hierdoor loop jezelf minder risico maar het verkleind vooral ook het verspreiden van het virus naar andere gebieden.

Stervende of dode vogels kunnen gemeld worden bij het Dutch Wildlife Health Centre [DWHC] en de NVWA.
Raak de vogel(s) niet aan, maar meld ze volgens deze richtlijnen:

• Meld één of twee watervogels met vogelgriepverschijnselen via Dutch Wildlife Health Centre (DWHC)
• Bij drie of meer dode watervogels: bel de NVWA via 045 54 63 188. Afhankelijk van de aard van de melding besluit de NVWA of kadavers worden opgehaald voor nader onderzoek.

Voor de vogels is het nu extra belangrijk om de rust te bewaren in gebieden waar veel vogels zijn. Mocht er in deze gebieden vogelgriep heersen, dan voorkom je door rust te bewaren de verdere verspreiding van vogelgriep. Blijf dus op de paden en houd honden vooral kort aangelijnd.

De gemeente, Defensie (eigenaar Mokbaai en Hors), Hoogheemraadschap en verschillende natuur- en onderzoeksorganisaties hebben nauw contact met elkaar en houden de ontwikkelingen scherp in de gaten.

Meer informatie over vogelgriep is de te vinden op de website van de NVWA, de website van de Rijksoverheid en de website van SOVON.